Facebook

Aantal arbeidsongeschikten daalt nauwelijks sinds 2013

Het aantal mensen dat op grond van een wettelijke verzekering een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt, is de laatste acht jaar nauwelijks gedaald.

Nu de discussie over een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden weer is opgelaaid, is het interessant om te kijken of het beleid van de laatste jaren succesvol is geweest om het aantal arbeidsongeschikten naar beneden te krijgen. Dat was met de uitfasering van de WAO en de introductie van de WGA/WIA in elk geval wel de insteek.

Het begin, gemeten vanaf 2007, was best veelbelovend. In de periode 2007 tot begin 2013 daalden het aantal mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering behoorlijk: met bijna 60.000. Dit kwam vooral voor rekening van de ‘oude’ WAO-uitkering met een daling, van 618.000 in 2007 naar 394.000 begin 2013. Tegelijkertijd steeg het aantal WIA-uitkeringen van ongeveer 20.000 naar iets meer dan 160.000. Ook het aantal mensen met een Wajong-uitkering steeg, met ongeveer 45.000 naar bijna 200.000, begin 2013.

Maar sinds 2013 komt de klad in het succes. Het totaal aantal uitkeringen is in de periode 2013-medio 2019 maar met 13.000 afgenomen. Het aantal WAO-uitkeringen ‘oude stijl’ bleef weliswaar flink dalen (met ruim honderdvijftigduizend), maar daar stond een bijna net zo sterke stijging van de WIA tegenover. Het aantal mensen dat op basis van de WGA een WIA-uitkering ontvangt, steeg vanaf 2013 met bijna zestigduizend naar 177.000. Het aantal mensen dat in het kader van de WIA een IVA-uitkering ontving, steeg zelfs met ongeveer 80.000 naar bijna 123.000. Ook het aantal Wajong-uitkeringen leek aanvankelijk fors toe te nemen, maar de laatste jaren is de overheid met instroomrestricties erin geslaagd dit weer wat naar beneden te krijgen.

Op het vlak van de zelfstandigen laat het CBS alleen de uitfaserende WAZ zien. En deze daalt na de blokkering in 2004 derhalve gestaag van ruim 43.000 begin 2007 naar iets minder dan 9.500 medio vorig jaar. Het CBS verzamelt geen (uitkerings-)gegevens over particuliere AOV-verzekeringen voor zelfstandigen.

Dat de netto-toename binnen de WIA net zo hoog is als de afname binnen de WAO (naar de AOW) geeft te denken. Ondanks alle inspanningen omtrent preventie en re-integratie is er derhalve een flinke instroom. Minister Koolmees was aanvankelijk van plan om de instroom met extra restricties te beperken, maar schrapte dit plan bij de afspraken omtrent de MKB-verzuim-ontzorgverzekering. Vooralsnog is het waarschijnlijk dat de de kosten in verband met arbeidsongeschiktheid hoog blijven. In dit kader wordt daarom nu het plan besproken om een basisvoorziening op te tuigen voor alle werkenden, inclusief de niet-verzekerde zzp-ers. Zij zullen moeten meedoen om de risico’s te kunnen spreiden en de uitkeringslast te kunnen opbrengen.